Quả na rừng – thần dược của người đồng bào dân tộc
Quả na rừng thường mọc ở những vùng rừng sâu nên rất khó tìm. Quả ra đúng mùa giao phối và sinh sản của những loại thú rừng. Na rừng hái được thường còn xanh hoặc mới chín ương ương, những quả chín mềm thường bị thú rừng đánh hơi và ăn luôn rồi.
Tên khoa học: Kadsura coccinea (Lem) A. C. Smi (K.chinensis Hance)
Tên gọi khác: Nắm cơm, Ngũ vị nam, Dây xưn xe,…
Họ: Schisandraceae –Ngũ vị

Đặc điểm. Ở dưới xuôi cây na thuộc loại cây thân gỗ, phát triển độc lập có nhiều cành và nhánh thì cây quả na rừng ngâm rượu thuộc cây thân leo mảnh có nhánh, thân cây màu nâu sậm. Lá trưởng thành dài khoảng 6-10cm, hình bầu dục hoặc thuôn dài. Mặt dưới lá thường nhẵn, bóng và có màu nhạt hơn mặt trên.
Hoa na rừng có màu đỏ tía, hoa đơn, hoa dài 1.5cm rộng 1cm thường mọc ở các lách lá. Quả na rừng thường có kích thước to gấp ba, bốn lần quả na ta. Có quả nặng tới 3kg. Phân chia thành các múi to rõ rệt giống như quả dứa dại. Quả chín có mùi thơm thường thu hút thú rừng đặc biệt loại sóc và cầy. Na rừng bắt đầu ra quả từ đầu tháng 4 cho đến hết tháng 10.
Cây na rừng có rất nhiều tác dụng trong việc bồi bổ cơ thể và chữa bệnh. Rễ cây, thân cây và quả của cây na rừng đều có tác dụng chữa bệnh.
Quả na rừng có thể trị phong thấp, hay làm thuốc an thần trị chứng mất ngủ, giúp điều hòa khí huyết, hồi sức. Ngoài ra, quả na rừng đem ngâm rượu có thể trở thành bài thuốc bổ dương rất hiệu quả, mà người Mông hay gọi là rượu Tứn khửn – “thần dược phòng the”.
Rễ cây thu hái quanh năm, rửa sạch, thái phiến, phơi khô dùng dần. Rễ dùng trị viêm ruột mạn tính, viêm dạ dày ruột cấp tính, viêm loét dạ dày và hành tá tràng; Phong thấp đau xương; Đau bụng trước khi hành kinh, hậu sản… Liều dùng, sắc 15-30g rễ khô lấy nước uống.
Các nghiên cứu về quả na rừng cho thấy có tới 36 hợp chất tồn tại trong vị thuốc này. Bao gồm:
- β- Himachalene (5,95%).
- α- Copaene (3,47%).
- 2- β- Pinene (4,38%).
- α- Humulene (5,04%).
Ngoài ra, nhiều loại tinh dầu có tác dụng tốt cho sức khỏe cũng được tìm thấy trong rễ cây na rừng.

Na rừng khi chín có thể ăn trực tiếp được nhưng tác dụng chữa yếu sinh lý phát huy tốt hơn nếu dùng để ngâm rượu.
Quả na rừng ngâm rượu có thể ngâm rượu theo 3 cách khác nhau: ngâm rượu quả tươi, ngâm rượu quả khô và ngâm kết hợp với các vị thuốc khác – với cách ngâm thứ 3 này là đúng nhất với tên gọi rượu Tứn khửn của đồng bào Tây Bắc.
Dưới đây là 3 cách ngâm có thể tham khảo.
Quả na rừng tươi ngâm rượu
Na rừng còn xanh sử dụng không tốt, nên khi ngâm rượu sẽ chọn quả đã chín hoặc gần chín. 1kg na rừng ngâm với khoảng 2 – 4 lít rượu nếp trắng 40 độ ( có rượu nếp Cái Hoa vàng ngâm càng tốt). Theo tôi các bạn nên chọn Rượu Hoàng Hải 40 độ sẽ làm tăng độ ngon của rượu và làm tăng hiệu quả khi ngâm.
Bước 1. Na rừng sau khi mua về sẽ rửa sạch và ngâm với nước muỗi loãng khoảng 30 phút để loại bỏ hết bụi bẩn, độc tố bán vào các kẽ của múi na.
Bước 2. Bóc tách từng múi na và cho vào bình, cũng có thể để nguyên cả quả mà không cần tách múi. Sau đó đổ rượu đã chuẩn bị vào bình.
Lưu ý. Trước khi bóc tách các múi na hoặc cho nguyên quả vào bình nên tráng qua một lượt với rượu trắng. Quá trình rửa không để khô được sẽ có nước bám vào quả khi ngâm rượu sẽ không ngon mà dễ bị hỏng.
Bước 3. Đậy kín nắp bình và ngâm khoảng 3 tháng 10 ngày là có thể sử dụng được. Đối với quả na rừng ngâm rượu hạ thổ phải đợi khoảng 1 năm.
Cách ngâm này phổ biến nhất vì các bước tiến hành đơn giản mà nhanh được uống. Các công dụng vẫn phát huy hiệu quả tốt.

Na rừng khô ngâm rượu như thế nào?
Na rừng khô ngâm rượu phải tách ra các múi chứ không ngâm được nguyên cả quả như na rừng tươi. Ngoại trừ thêm bước phơi hoặc sấy khô thì những bước khác làm tương tự ngâm rượu na rừng tươi như sau

.Bước 1. 2 kg Na rừng đem rửa sạch, tách thành từng múi nhở, đem phơi dưới nắng nhẹ hoặc đem sấy cho đến khi thấy các múi na khô mới thôi.
Bước 2. Tráng các múi na đã qua với rượu trắng trước khi cho vào bình. Có thể bỏ qua bước này nếu trong quá trình phơi sấy đảm bảo không bị bụi bẩn hoặc dính các tạp chất.
Bước 3. Rượu trắng: 7-8 lit 35 độ ( có rượu nếp Cái Hoa vàng ngâm càng tốt). Theo tôi các bạn nên chọn Rượu Hoàng Hải 35 độ sẽ làm tăng độ ngon của rượu và làm tăng hiệu quả khi ngâm. Cho rượu vào bình đậy nắp kín để ngâm hoặc đem đi hạ thổ. Thời gian ủ rượu na khô cũng giống na tươi, tuy vậy quả na rừng ngâm rượu để càng lâu uống sẽ càng đậm đà hương vị núi rừng.
Nhiều người thường gọi rượu quả na rừng là rượu Tứn khửn. Tuy nhiên cách gọi này chưa được đúng lắm đâu nhé, vì rượu Tứn khửn ngoài quả Na rừng còn có thêm 2 thành phần khác là cây cua trừ ma và cây tứn khửn.
Theo công thức của người Mông rượu Tứn khửn phải có 12 vị thuốc khác nhau. Tức là ngoài Quả na rừng, cây trừ tà ma và cây tứn khửn vẫn còn 9 vị thuốc khác nữa.
Cách ngâm rượu Tứn khửn từ quả na rừng
Không chỉ quả na rừng, cây tứn khửn hay cây cua tà ma đều là những vị thuốc vừa quý vừa hiếm. Không phải vào rừng có thể tìm được mà chúng chỉ có theo mùa.
Bước 1. Quả na rừng vẫn rửa sạch tách thành từng múi nhỏ, các nguyên liệu khô còn lại sau khi mua về có có thể ngâm qua với nước khoảng 20 phút và trắng lại một nước với rượu để giảm bớt vị chát.
Bước 2. Xếp toàn bộ các nguyên vật liệu đã chuẩn bị vào bình và đổ rượu vào theo tỷ lệ 1 kg nguyên liệu ngâm cùng 8 lít rượu trắng 40 độ ( có rượu nếp Cái Hoa vàng ngâm càng tốt). Theo tôi các bạn nên chọn Rượu Hoàng Hải 40 độ sẽ làm tăng độ ngon của rượu và làm tăng hiệu quả khi ngâm.
Bước 3. Hạ thổ bình rượu trong khoảng 1 năm, nếu muốn sử dụng nhanh hơn thì không nên hạ thổ. Ở nhiệt độ thường khoảng sau 3-4 tháng có thể bắt đầu sử dụng.
Quả na rừng ngâm rượu Tứn khửn là cách sử dụng phổ biến nhất của người Mông. Đây cũng là bài thuốc ngâm rượu quý được truyền lại từ hàng trăm năm qua của người đồng bào Tây Bắc.

Bên cạnh đó có thể tham khảo một vài công thức ngâm rượu khác của Quả na rừng như:
- Ngâm quả na rừng với ba kích, nấm ngọc cẩu và dâm dương hoắc: Kích thích sinh tinh, điều trị liệt dường và kéo dài thời gian quan hệ.
- Ngâm trái na rừng kết hợp với hồng sâm, đương quy, kỷ tử: Dùng cho phụ nữ đặc biệt người có khí huyết yếu, khó thụ thai, làm tăng khả năng có con.
- Quả na rừng ngâm rượu với sâm cau, cây bổ béo: Hồi sức sau sinh, giúp an thần, ngủ ngon.
Cách dùng và bảo quản
Rượu quả na rừng rất tốt cho sức khỏe đặc biệt là nam giới nhưng không vì thế mà quá lạm dụng. Với rượu na để phát huy tốt được tác dụng phải dùng đúng cách và đúng liều lượng.
- Không dùng quá 100ml mỗi ngày, có thể chia nhỏ thành 2-3 bữa, mỗi lần từ 20-25ml.
- Không uống khi bụng đói, nên sử dụng trong bữa ăn là tốt nhất. Người dưới 18 tuổi chưa nên sử dụng loại rượu này.
Cùng chia sẻ với chúng tôi các cách ngâm rượu quả Na Rừng ngon bằng cách để lại bình luận ở phía dưới nhé.